Ο καταρράκτης είναι η θόλωση του φυσιολογικού φακού του οφθαλμού , η οποία προκαλεί την προοδευτική μείωση της όρασης.
Τόσο στην αρχαιότητα όσο και στο μεσαίωνα πίστευαν ότι η θόλωση της όρασης προέρχεται από ένα πέπλο που κατεβαίνει μπροστά στα μάτια , σαν να πέφτει νερό, σαν καταρράκτης.
Ο κρυσταλοειδής φακός , τείνει να γίνει αδιαφανής λόγω της οξείδωσης των πρωτεϊνών του ιστού του . Σε ένα υγιές μάτι το φως διέρχεται μέσα από το διαφανή φακό και φθάνει στον αμφιβληστροειδή : η εστίαση είναι φυσιολογική και ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται ευκρινείς εικόνες. Ο πεντακάθαρος , μαλακός, ευέλικτος και διαφανής φυσιολογικός φακός, αρχίζει να σκληραίνει και να αλλάζει χρώμα , όταν ο άνθρωπος φτάνει στη μέση ηλικία . Αν και ο καταρράκτης μπορεί να συμβεί ακόμη και σε νεαρή ηλικία (νεανικός καταρράκτης), πιο συχνά αποτελεί μία παραφυσιολογική κατάσταση η οποία οφείλεται στην γήρανση του πληθυσμού.
Ο καταρράκτης πλήττει κυρίως τους ηλικιωμένους , αλλά δεν συμβαίνει μόνο σ’ αυτή την περίοδο της ζωής . Μπορεί επίσης να συμβεί σε διαβητικούς ασθενείς, σε άτομα που έχουν κάνει μακροχρόνια χρήση φαρμάκων όπως η κορτιζόνη , μετά από τραύμα των οφθαλμών και σε άτομα με άλλες ασθένειες των ματιών.
Γενικά, ο καταρράκτης αναπτύσσεται αργά, χωρίς να προκαλεί πόνο . Μπορεί να συμβεί και στα δύο μάτια , αν και κατά κανόνα το ένα μάτι επηρεάζεται πριν από το άλλο . Το πιο συχνό σύμπτωμα είναι η θολή όραση . Είναι σαν να έχεις ένα πέπλο στο μάτι : ως εκ τούτου δεν χρησιμεύει να καθαρίζετε επανειλημμένα τους φακούς των γυαλιών σας, γιατί νομίζετε ότι έχουν θαμπώσει !
Ο ασθενής με καταρράκτη διακρίνει πιο δύσκολα τα αντικείμενα που υπάρχουν σε χώρους με χαμηλό φωτισμό και εάν υποβληθεί σε έντονο φως ( θάμπωμα ) βιώνει ένα αίσθημα δυσφορίας ( φωτοφοβία ) . Επίσης, εμφανίζονται φωτοστέφανα γύρω από φωτεινές πηγές . Τα χρώματα φαίνονται λιγότερο έντονα και σε πολλές περιπτώσεις εμφανίζεται ( ή αν υπάρχει ήδη , αυξάνεται ) μυωπία .Η προκαλούμενη μυωπία καθιστά μερικούς ηλικιωμένους ασθενείς ικανούς να διαβάζουν χωρίς γυαλιά για κοντά («Δεύτερη όραση»).
Όταν η αδιαφάνεια του φακού είναι πολύ προχωρημένη μπορεί να έχουμε ακόμη και την πλήρη απώλεια της όρασης ,η οποία θα ανακτηθεί πλήρως μετά την επέμβαση αν δεν υπάρχει κάποια άλλη παθολογία στο οπίσθιο πόλο του οφθαλμού.
Στον πάσχοντα οφθαλμό από καταρράκτη η νυχτερινή όραση δυσκολεύει πάρα πολύ.
Ο μόνος τρόπος θεραπείας είναι χειρουργική αφαίρεση του καταρράκτη. Μετά την επέμβαση η βελτίωση της όρασης είναι εξαιρετική ( μεγαλύτερη από 97 % ) . Η παρουσία άλλων οφθαλμικών ασθενειών , ωστόσο, μπορεί να επηρεάσει το τελικό αποτέλεσμα , ακόμα και αν το χειρουργείο είχε απόλυτη επιτυχία.
Η φακοθρυψία , η οποία χρησιμοποιεί υπερήχους για την αφαίρεση του θολού φακού είναι η πλέον γνωστή τεχνική για την επέμβαση καταρράκτη . Αυτή είναι μια ελάχιστα επεμβατική τεχνική που μειώνει τον χρόνο χειρουργείου, δεν απαιτεί ράμματα και γίνεται συνήθως με τη χρήση τοπικής αναισθησίας (σταγόνες).Μετά την αφαίρεση του καταρράκτη εισάγεται ένας ενδοφθάλμιος φακός από πλαστικό υλικό και μικρών διαστάσεων.
Όπως συμβαίνει με όλες τις χειρουργικές επεμβάσεις ,υπάρχουν πιθανές επιπλοκές, σοβαρές ή λιγότερο σοβαρές όπως περιστασιακό κοκκίνισμα του ματιού, κάψιμο, δακρύρροια , αίσθημα ξένου σώματος στο μάτι, φωτοστέφανα , σκιές μπροστά από το μάτι, ρήξη της κάψουλας του φακού και άλλα.
Η μέθοδος της χειρουργικής επέμβασης του καταρράκτη έχει σημειώσει τεράστια πρόοδο από την εποχή των πατέρων μας και των παππούδων μας . Κάθε χρόνο , εκατομμύρια ασθενείς μπορούν να επιλέξουν να ανακτήσουν τη βέλτιστη οπτική οξύτητα και να βελτιώσουν τον τρόπο και την ποιότητα της ζωής τους .
